FONGTIL HAMUTUK HO REDE SEKTORÁL NO MEMBRU ONG SIRA HALO KOMUNIKADU IMPRENSA KONA-BA SITUASAUN EVIKSAUN FORSADA IHA KAPITÁL DÍLI

Iha loron 19 fulan Abril tinan 2024, Sekretariadu Forum ONG Timor-Leste (FONGTIL) hamutuk ho Rede Sektorál no Membru ONG sira halo Komunikadu Imprensa kona-ba situasaun Eviksaun Forsada ba Komunidade sira-nia hela fatin no fatin halo negosiu familia sira-nian iha Munisípiu Díli.

Komunikadu Imprensa ne’e hala’o iha Salaun FONGTIL Caicoli, Díli ho Objetivu katak FONGTIL preokupa ho situasaun iha fulan hirak ikus ne’e, ne’ebé akontese eviksaun forsada ba hela fatin komunidade no fatin negosiu família sira nian, liu-liu tamba dau-daun ne’e DNMG alerta bei-beik kona ba udan bo’ot no rai monu iha teritoriu laran tomak ne’ebé presiza tebes atensaun no preparasaun husi komunidade nian hodi halo prevensaun ba risku.

Iha Komunikadu Imprensa ne’e Diretór Ezekutivu Sr. Valentim da Gosta Pinto hatetenFONGTIL la’os anti dezenvolvimentu maibe Governu tenke kria uluk hela fatin adekuadu no fatin negosiu adekuadu molok halo eviksaun; Presiza iha kompensasaun justu husi Governu ba família afetada sira; La iha necessidade atu envolve Polisia militar iha asaun eviksaun forsada; Eviksaun sira presiza halo tuir prinsipiu universal direitu ema nian no ho tratamento justu; Governu presizamente prepara uluk hela fatin dignu no fatin negósiu adekuadu molok halo eviksaun; no SEATOU nia asaun ne’e kontribui maka’as ba desempregu no halakon rendimento família hodi harahun tiha komuiade nia indepedensia ekonomiku iha sira nia familia. FONGTIL nia Ejijensia mak :Husu atu Governu liu husi SEATOU atu hapara urjenente asaun eviksaun forsada; Husu atu guvernu liu husi MSSI, Ministeriu Saude, Edukasaun no SEPS mobiliza apoiu umanitaria provisioriu no realoka família afetada sira ba fatin seguru no fornese aihan; Husu ba Parlamentu Nasionál, Presidente da Republika no PDHJ atu halo fiskalizasaun ba norma ne’ebé sai baze ba aktu administrativa husi SEATOU; no Husu atu labele inklui forsa Militar iha asaun eviksaun forsada ne’ebé hala’o husi SEATOU tamba la’os papél husi forsa militar nian atu assegura desizaun administrativa sira nune’e husu ba Komandu Jerál F-FDTL atu retira ekipa militar husi atividade eviksaun”.

Alende ida ne’e Koordenadór Nasionál Rede ba Rai Sr. Pedrito Vieira hateten “ Rede ba Rai haree kuanu komunidade sira preokupa kona-ba sira nia situasaun Moris nian entaun ita konsidera ida ne’e Grave, bele hatama keixa ba Rede ba Rai atu Rede ba Rai sei uza informasaun no dadus sira ne’e hodi halo asaun judisiária no legál tuir KRDTL haruka. Rede ba Rai mós konsidera katak atus sira ne’e Aktus Koloniál, Brutalismu, Krime no Ilegál no Aktu ida ne’ebé la tuir Prosedimentulegál ne’ebé mak vigora iha ita-nia Estadu. Ha’u fó korajen ba komunidade afetadu sira lalika tauk tanba tuir lei ema hotu hanesan iha lei nia oin, brani ko’alia sai saida mak sira preokupa no senti lalika tauk iha situasau ukun rasik aan no iha situasaun demokrásia no ha’u apela ba publiku katak atu fó atensaun tanba prátika ne’e prátika koloniál, rejime, brutalizmu no krime ”.

Ho nune’e Koordenadór TLCE  Sr. Jose Monteiro hateten “ Sosiedade Sivíl Preokupa ho prezensaF-FDTL nian iha tereno, tanba ne’e la’ós papél F-FDTL nian atu marka prezensa ho asegura aktus administrativu, tanba se iha espetasaun katak atu mosu aktu krime ruma iha terenu ne’e kompetensia polísia nian

Alende ne’e mós Vitima husi Eviksaun Forsada Ai-tarak laran hateten “Antes sira mai sobu ne’e la iha karta notifikasaun ruma, ami ba tiha MOP, sira dehan hanesan nune’e ami atu ba sobu mós ami sei ba hato’o depois mak imi sobu imi-nia uma, sira la mai, depois de ami hasai tiha konta bankaria mak derepenti sira ba de’it la dehan sai mai ami, entaun ema sobu tiha uma no sira la fotempu mai ami atu hasai ami nia sasan sira, no agora dadauk sasan sira ne’e rai de’it iha udan laran no ami toba deit iha varanda vizinhu sira nian ”.

la’ós F-FDTL nian, tanba ne’e ami ezize ba Komando F-FDTL atu retira tanba F-FDTL nia papél la’ós atu asegura aktu administrasau governante ida ni’an no proteje fali desijaun governante nian maibé papél F-FDTL nian atu proteje soberania do Estadu ”.

Komunikadu Imprensa ne’e hetan Partisipasaun husi : Sekretariadu FONGTIL, Rede Setorál no Membru ONG sira, Vítima husi Eviksaun no Jornalisa Husi Instituisaun Média.