KOMUNIKADU DA IMPRENSA FONGTIL HUSU KANSELA PARTISIPASAUN TIMOR-LESTE IHA EXPO DUBAI

Relasiona ho programa VIII governu konstitusionál nian ne’ebé aloka osan kuaze 2 milloens hodi partisipa iha EXPO DUBAI, FONGTIL konsidera nu’udar prátika gasta osan povu nian arbiru de’it no EXPO ne’e sei la lori benefísiu ba povu iha kurtu prazu,médiu prazu no longo prazu. Situasaun pandemia Covid-19 no inundasaun iha Timor-Leste, presiza rekursu osan atu rezolve, tanba povu ki’ik no ema vulneravel barak mak lakon hela fatin, lakon vida no lakon sira nia materiál. Programa EXPO DUBAI laiha prioridade no urjente ba Timor-Leste, tanba ne’e Timor partisipa mós la manán buat ida no la partisipa mós la lakon buat ida. Osan ne’ebé aloka ba EXPO DUBAI sei benefísiu de’it Ministro, Secertaria Estado, no sekretaris ministro nian, asesór, Direktor Geral tanba osan ne’e sei gasta ba selu sira nia perdiem, aluga Aviaun hodi lori sira ba. FONGTIL preokupa ho ANPM, TOMOR GAP NO IPG ne’ebé hakarak mós lori materials hanesan fatuk no informasaun seluk hodi ba partisipa iha EXPO DUBAI, FONGTIL kestiona MPM nia servisu é la pudia ANPM,TIMOR GAP no IPG halo ida ne’e no ida ne’e FONGTIL konsidera hanesan parte ida husi sintoma malisan rekursu nian, Sira hanoin Petroliu gas no mineiru mak sei determina permanente vida nasaun nian. La fiar ba setór produtivu no indústria transforma, fiar demais até monu tama tiha ona iha Veneno “Malisan Rekursu” nian. Timor iha esperiénsia partisipa iha Expo SHAN HAI la lori benefísiu ba povu maibé lori fali eis Governante balun ba Tribunal tanba deskonfia uza sala osan tuir rezultadu julgamentu iha Tribunal.
Ho ida ne’e FONGTIL sujere hanesan tuir mai;

  1. Vendedór husi munisípiu Ermera, Aileu, Maubesi no Likisa labele mai fa’an sira nia modo iha Dili tanba regras serka sanitaria no konfinamentu obrigatóriu iha munisípiu Dili, nune’e PNTL ne’ebé destaka iha pontu entrada Tasi Tolu la hetan autorizasaun vendedór.
  2. Vendedór sira lamenta ho Banku BCTL,KAEBAUK, MORIS RASIK NE’EBE OBRIGA kreditor sira selu osan funan kada semana iha periode estadu emerjénsia no serka sanitaria.
  3. Atendimentu tarde husi frontline hodi foti ema ne’ebé pozitivu covid-19, depois deteta tiha maibé la halo evakuasaun kedas lori ba fatin izolamnetu maibé demora liu loron 3
  4. Lamentasaun husi komunidade vulneravel sira iha 12 munisípiu no RAEOA kona-ba menus ai-han no ami nia monitoring nota katak governu nia intervensaun mais tarde.
  5. Laiha fasilidade prevensaun iha fatin públiku, ezemplu laiha Be’e,sabaun iha fatin iha merkadu no fatin públiku sira seluk.
  6. Atendimentu SIGK relasiona ho swab test, pedidu sai husi serka saniataria sempre hamosu dezentendimentu
  7. Kapasidade laboratóriu nasionál hasai rezultadu teste swab tarde demais
  8. PNTL nia atuasaun iha terenu la uza aproximasaun persuasivu hodi hamosu dezentendimentu ho populasaun sira no violasaun direitus umanus
  9. Populasaun la kolabora ho pesoál saúde sira iha atividade swab obrigatóriu ezemplu iha Municipio Lautem komunidade sira halai ba ai-laran tanba ta’uk swab no autoridade sira tenki lori aotoplanti bolu.
  10. Maluk sira ne’ebe iha izolamentu nia hahán tarde, hahán sin no ai-han sira laiha nutritiva é hahán sempre tarde la tuir oras hodi hamosu dezentendimentu iha fatin izolamentu.